4 mei: Dodenherdenking
Vandaag ga ik filmen in het Fries Verzetsmuseum. Samen met een Henk film ik een video over onderduiken. Dat wij deze video vandaag filmen is toeval. Vandaag is het 4 mei 2017, dodenherdenking… die ene dag in het jaar dat wij even extra aandacht besteden aan hen die gevallen zijn in tijden van oorlog.
Vanavond om 20.00 uur zullen we twee minuten stil zijn. Tenminste, dat ben ik. Al zolang ik mij kan herinneren ging ik met mijn ouders naar de dodenherdenking. Vroeger in Appingedam, waar ik ben opgegroeid en gewoond heb tot mijn 19e. Daarna ging ik in Leeuwarden wonen en niet veel later in Sneek werken.
Ondanks dat ik niet altijd aanwezig kon/kan zijn bij een herdenking, ben ik wel áltijd twee minuten stil. Meestal met de televisie op NPO 1, om daar de herdenking op de Dam mee te kijken. Waarom? Dat leg ik je graag uit…
Honderdduizenden slachtoffers.
Wie herdenken wij eigenlijk op 4 mei? Dit staat op de website van het Nationaal Comité 4 en 5 mei:
Herdacht worden al diegenen die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen of vermoord en allen die zijn omgekomen in oorlogssituaties en bij vredesoperaties na de Tweede Wereldoorlog.
Dat zijn er van de Tweede Wereldoorlog alleen al bijna 200.000. Ik moet eerlijk zeggen dat ik op zo’n dag als 4 mei niet alleen denk aan de Nederlandse slachtoffers, ondanks dat dat wel de basis is. Ik denk aan de andere slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, waaronder de 6 miljoen Holocaust slachtoffers. Ik denk aan de kinderen die hun ouders verloren en de ouders die hun kinderen verloren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dan maakt het land waar zij vandaan komen weinig uit. We zijn immers allemaal mensen, allemaal gelijk. Een label in mijn paspoort maakt dat niet anders.
Alle Nederlandse slachtoffers in oorlogssituaties
Het is niet altijd zo geweest dat wij de slachtoffers herdenken die gevallen zijn in oorlogssituaties. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei legt dat mooi uit op hun website:
De basis voor de herdenking op 4 mei vormen de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwamen naast militairen voor het eerst ook grote aantallen burgers om. Zowel in Europa als in Zuidoost-Azië zijn velen omgekomen omdat zij in verzet kwamen of als gevolg van oorlogsgeweld of uitputting. Vrijwel de meeste slachtoffers vielen echter door doelbewuste en systematische vervolging en moord. Onder hen waren Joden, Sinti en Roma en andere groepen die de nazi’s als minderwaardig beschouwden. Sinds 1961 herdenken we ook de Nederlanders die zijn omgekomen toen ze van overheidswege uitgezonden waren in het buitenland. Zij zijn slachtoffer geworden tijdens een conflict of oorlogsgeweld waarbij de Staat der Nederlanden betrokken was.
56 jaar geleden werden ook de andere slachtoffers toegevoegd in de herdenking van vandaag. Zoals in de laatste zin staat, zijn zij net zo goed slachtoffer geworden tijdens een conflict of ander oorlogsgeweld waarbij Nederland betrokken was. Er zijn zoveel mensen geweest die zich hebben opgeofferd voor onze vrijheid. Dat jij en ik gewoon elke dag kunnen gaan en staan waar we willen. En voor hen, ben ik twee minuten stil.
Twee minuten.
Want wees eens eerlijk. Wat is twee minuten op een dag? Of in een week? In een maand of jaar? Ik merk aan m’n leerlingen wel eens dat twee minuten héél lang kan duren. Bij mij moeten ze wel eens tien minuten stil werken, dan zijn die laatste twee wel erg lang… Of de laatste twee minuten van de les. “Mevrouuuuuuw, het is nog maar 2 minuten. Mogen we al pauze houden?” Maar voor deze twee minuten wil ik je iets meegeven. Denk eens na over deze vraag:
Hoe zou het zijn als je jezelf nooit vrij voelde?
Deze vraag heeft niets te maken met geloof, afkomst, sekse of wat dan ook. Denk er tijdens deze twee minuten over na. Nog niet overtuigt? Misschien kunnen Romy en Art je helpen. Zij vertellen je graag nog even waarom zij twee minuten stil zijn. Ook als je niet op een plek bent waar er massaal herdacht wordt.
