Sprookjes: Assepoester

Er zijn behoorlijk wat versies van Assepoester. De gelijknamige Disney-film kwam al uit in 1950, de laatste live-actionversie kwam uit in 2015.. Maar wist je dat de bekendste versie al geschreven is in 1697?

Er was eens een rijk man. Zijn vrouw lag ziek, en toen zij haar einde voelde naderen, riep ze haar enig dochtertje bij zich en zei: “Lieve kind, blijf vroom en goed, dan zal de lieve God je altijd helpen en ik zal van de hemel op je neerzien en bij je zijn.” Daarop sloot zij haar ogen en stierf. ¹

Rhodopis – Eerste eeuw na Christus

Zo meer over de versie van 1697. De eerste versie van Assepoester werd namelijk al geschreven in de eerste eeuw na Christus door een Griekse geschiedenisschrijver Strabo. Het hoofdpersonage heette daar Rhodopis. In het verhaal woont de blanke Rhodopis bij een meester die veel slaapt. Zij woont er echter niet alleen, maar samen met veel andere meisjes die een donkere huidskleur hebben. Daarom wordt ze door de overige meisjes erg slecht behandeld.

Op een dag worden alle Egyptenaren uitgenodigd bij de Farao voor een feest. Nadat ze haar kleren gewassen heeft legt ze deze, samen met haar slippers, te drogen in de zon. De god Horus pakt een van de slippers en vliegt er mee weg. Hij laat hem vervolgens vallen op de schoot van de Farao die dit als een teken ziet. Het meisje dat de slipper past zal met hem trouwen. Zo gaat hij iedereen bij langs en komt hij uiteindelijk terecht bij Rhodopis.

Charles Perrault – 1697

De eerste versie van Assepoester die het meest lijkt op de versie van nu komt uit 1697 en werd geschreven door de Fransman Charles Perrault. Daar komt het eerste stukje in dit artikel ook uit. Assepoester is als verhaal een onderdeel uit een boek met meerder verhalen: Sprookjes van Moeder de Gans. In dit boek vind je bijvoorbeeld ook nog het verhaal van de Gelaarsde kat en Roodkapje.

In het sprookje van Charles Perrault heet het meisje al Assepoester. Deze naam komt van het as van de haard die ze schoon moet maken. Die komt op haar kleding terecht. In het Engels heet dat Cinder waarmee je de naam Cinderella krijgt. Assepoester heeft twee nare stiefzusjes en een boze stiefmoeder die haar behandelen als een soort slavin. Ze moet veel schoonmaken en krijgt weinig eten. Verder is het verhaal gegaan zoals je het kent. Assepoester mag niet naar het bal van de koning om de prins te ontmoeten, maar ze gaat toch met behulp van een fee waarna ze de prins ontmoet. Vervolgens verliest ze haal muiltje, de prins gaat naar haar op zoek, vindt haar gelukkig en ze leven nog lang en gelukkig. Charles heeft zich trouwens ook laten inspireren door iemand anders, namelijk door een Italiaan (Giambattista Basile).

Aschenputtel – 1811 & 1857

In de 19e eeuw gaan veel landen op zoek naar een eigen cultuur. Daarbij hoort taal, geschiedenis, helden maar ook verhalen ofwel sprookjes. De Duitse gebroeders Grimm hebben veel sprookjes geschreven en dus ook een eigen versie van Assepoester. De naam Aschenputtel is simpelweg een Duitse versie van de naam Assepoester. Zij hebben twee versies geschreven, één in 1811 en één in 1857.

De versie van de gebroeders Grimm is op één vlak anders dan die van Perrault, namelijk de manier waarop Assepoester toch op het bal terecht komt. In de versie van Perrault gebeurt dat, zoals je kon lezen, door middel van een fee. Die tovert alles zo dat Assepoester met een koets en in een prachtige jurk naar het bal kan.

In de versie van de gebroeders Grimm heeft Assepoester een boompje gepland op het graf van haar moeder. Deze boom zou zij altijd om hulp en raad kunnen vragen. Het is deze boom die de wens van Assepoester in vervulling laat gaan waardoor ze alsnog naar het bal kan en het leven krijgt waar ze van droomt.

Een apart detail is dat in beide versies van de gebroeders Grimm, de stiefzusjes er niet al te best aan toe zijn in het eind aan het verhaal. In de versie van 1811 worden er delen van de voeten afgesneden van de zusjes om maar in het muiltje te passen (Dit gebeurt op aanraden van hun moeder, en het werkt ook waardoor de prins twee keer de verkeerde bruid mee neemt. Als hij het bloed ziet gaat hij terug.). En in de versie van 1857 worden ook hun ogen uitgepikt door vogels die Assepoester geholpen hadden.

Disney – 1950 & 2015

De films van Disney over Assepoester zijn eigenlijk heel lief en schattig. Het is vrijwel identieke verfilming van het verhaal van Perrault uit 1697. De film van Walt Disney uit 1950 was de eerste die voor hen uitkwam sinds 1942 (Bambi). Door de Tweede Wereldoorlog was het financieel niet mogelijk om films te maken in de tussentijd.

De laatste jaren worden er vaak live-actionversies gemaakt van de originele Disney-films. In plaats van gebruik te maken van tekeningen wordt het verhaal nagespeeld door acteurs die met behulp van veel computeranimaties de film tot leven laten komen. Assepoester is daar één van die het ontzettend goed in de bioscopen heeft gedaan.

Zo zie je maar dat er verschillende versies van sprookjes zijn. Ze lijken op elkaar maar hebben toch verschillen op bepaalde plekken. Assepoester is een heel oud verhaal, met een allereerste versie die al bijna 2000 jaar geleden heeft. Dat kunnen niet veel sprookjes zeggen!

Volgende week in deze serie: Hans & Grietje

¹ http://www.grimmstories.com/nl/grimm_sprookjes/assepoester